Αξιοποιώντας ουσιαστικότερα τα ηλεκτρονικά λεξικά

Όπως είδαμε, η χρήση του Ηλεκτρονικού λεξικού της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα μας προσφέρει για πρώτη φορά στη γλώσσα μας δυνατότητες που με τα έντυπα λεξικά δεν θα μπορούσαμε καν να φανταστούμε. Ας συνοψίσουμε εδώ κάποια σημεία για να τα έχουμε στη διάθεσή μας, όποτε τα χρειαζόμαστε.
Σε ένα ηλεκτρονικό λεξικό μπορούμε να αναζητήσουμε λέξεις ή τμήματα λέξεων με τη χρήση του τελεστή %. Ετσι για παράδειγμα πληκτρολογώντας περι%, θα μας επιστρέψει λήμματα που αρχίζουμε το περί, συμπεριλαμβανομένων και των λημμάτων της πρόθεσης και του προθήματος περί. Αν πάλι πληκτρολογήσουμε %ότητα θα μας δώσει όλα τα θηλυκά που σχηματίζονται με αυτή την παραγωγική κατάληξη, ενώ με την επιλογή %παρα% θα πάρουμε λέξεις στις οποίες περιέχεται το παρά.
Εάν στην απλή αναζήτηση εκμεταλλευτούμε την επιλογή “αναζήτηση και στο σώμα λημμάτων“, τότε το λεξικό θα μας δώσει όλα τα λήμματα που στον ορισμό τους ή στα παραδείγματά τους περιέχουν τον όρο που αναζητούμε. Αυτή η επιλογή, ως πρώτη σκέψη, θα ήταν χρήσιμη για την αναζήτηση συνωνύμων, αλλά, εάν τη δοκιμάσετε θα δείτε ότι, μαζί με τα συνώνυμα, μας δίνει και όλα τα λήμματα που έχουν και στα παραδείγματά τους τον όρο που ψάχνουμε, πράγμα που την κάνει δύσχρηστη. Για παράδειγμα, ψάχνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον όρο “άγονος”, θα βρούμε τα συνώνυμα επίθετα άκαρπος, άφορος, αλλά και λήμματα όπως τόπος, δραγόνος που δεν μας ενδιαφέρουν. Παρόλους τους περιορισμούς πάντως είναι ένας τρόπος να βρούμε συνώνυμα.
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως για τη δουλειά μας παρουσιάζουν οι επιλογές της σύνθετης αναζήτησης. Επειδή όπως σας εξήγησα ο τρόπος που είναι σχεδιασμένο το λεξικό είναι εντελώς διαφορετικός από τους έντυπους προγόνους του, μπορούμε :
Να αναζητήσουμε όχι κάποια συγκεκριμένη λέξη, αλλά όλα τα λήμματα που πληρούν την επιλογή που δίνουμε στον τύπο του λήμματος, όπως για παράδειγμα όλα τα προθήματα, ή τις προθέσεις ή, σε συνδυασμόμε τη βασική αναζήτηση, όλα τα λήμματα που περιέχουν για παράδειγμα το %οτητ% και είναι ουσιαστικά ή το %γραφ% και είναι ρήματα.

Πιο εντυπωσιακή είναι η δυνατότητα να αναζητήσουμε ένα λήμμα με βάση το κλιτικό του παράδειγμα. Το λεξικό για κάθε λήμμα του έχει μετά τον όρο ένα χαρακτηριστικό αλφαριθμητικό τύπο Ε και αριθμό (για επίθετα), Ο και αριθμό (για ουσιαστικά), Ρ και αριθμό (για ρήματα). Εάν πατήσετε το ειδικό εικονίδιο κάτω από την επιλογή αυτή σας ανοίγει παράθυρο στο οποίο μπορείτε να επιλέξετε έναν ή περισσότερους τύπους κλιτικού παραδείγματος. Επειδή οι τύπου είναι πολλοί, μπορείτε να βρείτε αναλυτική τους παρουσίαση στο Λημματολόγιο -> Πίνακες κλιτικών παράδειγμάτων -> Ρηματικό σύστημα και αντίστοιχα για το Ονοματικό σύστημα. Για κάθε κλιτικό παράδειγμα μας δίνονται ολόκληροι οι πίνακες κλίσης του και μπορούμε με ασφάλεια να παραπέμψουμε τους μαθητές μας. Η επιλογή αυτή είναι επίσης ιδιαίτερα χρήσιμη για να βρούμε όλα τα επίθετα που κλίνονται για παράδειγμα σύμφωνα με το “ευθύς, εία, υ”, τις επιθετικοποιημένες μετοχές από αρχαία ρήματα ή όσα ουσιαστικά κλίνονται σύμφωνα με το “φούρναρης, φουρνάρηδες”.
Για πιο εξειδικευμένη χρήση μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη δυνατότητα αναζήτησης με βάση την ετυμολογία. Να βρούμε λέξεις από άλλες γλώσσες, αναδανεισμούς ή υποκοριστικά.
Χρήσιμες επίσης είναι οι επιλογές ύφους με τη διάκριση λόγιου ή λαϊκο, οικείου ή επίσημου καθώς και το κριτήριο της χρήσης με βάση το οποίο μπορούμε για παράδειγμα να βρούμε όρους που χρησιμοποιούνται σε παροιμίες, συντάσσονται με αφηρημένα ουσιαστικά, έχουν μεταφορική σημασία.
Μπορούμε επιπλέον να βρούμε ουσιαστικά για παράδειγμα που ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο σημασιολογικό πεδίο, τη βιολογία ή την ιστορία και εξίσου τη μαγειρική ή το ποδόσφαιρ, ενώ με την τελευταία επιλογή της σύνθεσης αναζήτησης που αναφέρεται στη σύνταξη μπορούμε να αναζητήσουμε απρόσωπα ρήματα ή ρήματα που έχουν παθητικούς χρόνους.
Και σε καμμία περίπτωση να μην ξεχνάμε πως για κάθε αποτέλεσμα μπορούμε στη συνέχεια να αναζητήσουμε παραδείγματα χρήσης με την αποστολή του στα σώματα κειμένων. Αναζητώ λοιπόν επίθετα σύμφωνα με το κλιτικό παράδειγμα Ε12α (ανιών, ούσα, ον) και αφού επιλέξω κάποια από αυτά (απών, διαφυγών, παθών) αναζητώ εκφράσεις όπου απαντούν



Από ann boukou
Επιμόρφωση Β Επιπέδου Φιλολόγων

Πάνω από 250 δωρεάν online μαθήματα προσφέρουν κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν απλά να «κατεβάσουν» στον υπολογιστή ή το Mp3 τους τις διαλέξεις, είτε σε μορφή αρχείου ήχου, είτε βίντεο.
Πρόκειται για διαλέξεις σε διαφορετικούς τομείς των Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών, όπως , ενδεικτικά, Ιστορία Τέχνης, Αρχαιολογία, Οικονομικά, Γεωγραφία, Ιστορία ή Πολιτικές Επιστήμες, και Επιστημών, όπως Αστρονομία, Βιολογία, Χημεία, Μαθηματικά, Φυσική και άλλα. Επιπλέον, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει δωρεάν διαλέξεις και μαθήματα για την εκμάθηση 37 ξένων γλωσσών. Τη δυνατότητα αυτή προσφέρουν κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου, όπως, ενδεικτικά, τα Yale, UC Berkeley, MIT, UCLA και Stanford.
Την αρχή έκανε το 2001 το MIT, προσφέροντας μέσω του προγράμματος του OpenCourseWare το σύνολο σχεδόν των διαλέξεών του δωρεάν. Στη συνέχεια το παράδειγμά του ακολούθησαν κι άλλα πανεπιστήμια, τα οποία παρέχουν δωρεάν όλο το υλικό των διαλέξεών τους. Καθώς η παρακολούθηση των διαλέξεων αυτών δεν οδηγεί σε κάποιο πτυχίο, κύριος στόχος της πρωτοβουλίας φαίνεται να είναι η διεύρυνση των γνωστικών οριζόντων των συμμετεχόντων, η απόκτηση περισσοτέρων γνώσεων σε αντικείμενα του ενδιαφέροντός τους και η ενίσχυση της δια βίου μάθησης.
Ακολουθώντας, μάλιστα, το παράδειγμα του Open University (Ανοικτού Πανεπιστημίου) ορισμένα πανεπιστήμια δίνουν τη δυνατότητα στους φοιτητές τους να παρακολουθήσουν μαθήματα online για την κατάκτηση τίτλου προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών, χωρίς να χρειάζεται να φύγουν καν από το δωμάτιό τους. Ενώ προς το παρόν η δυνατότητα αυτή είναι επί πληρωμή, ο Αμερικανός πρόεδρος Obama έχει υποσχεθεί το ποσό των $9 δις. σε κοινοτικά κολλέγια για την ανάπτυξη προγραμμάτων δωρεάν online διαλέξεων οι οποίες θα οδηγούν σε πτυχίο. Στόχος είναι η αύξηση των φοιτητών στα κολλέγια αυτά και η καταπολέμηση της ανεργίας στις περιοχές όπου αυτά βρίσκονται.


Η ιστοσελίδα OpenCulture.com προσφέρει μια χρήσιμη λίστα των online αυτών courses.